آیا ناهار رایگان هم وجود دارد؟

خواست هاي نامحدود در مواجهه با منابع محدود، ما را در وضعیتي قرار مي دهد كه بايد مدام انتخاب کنیم کدام یک از خواست هايمان را برآورده كنيم. هنگامي كه انتخاب هايي انجام مي گيرد افراد متحمل هزینه اي مي شوند.
اگر شما تصميم بگيريد كه به جاي يك فيلم يك بازي ويدئويي بخريد متحمل هزینه فرصت مي شويد. اقتصاددانان هزينه فرصت را فرصتی با بالاترين ارزش توصيف مي كنند زمانی كه شما انتخابي انجام مي دهيد. بنابراین هزینه فرصت خرید بازی ویدیویی اين است که نمی توانید فیلم خریداری كنيد.
هزینه فرصت، فرصت از دست رفته است. هزینه فرصت خرج کردن پول، فرصت از دست رفته براي پس انداز پول است. در سطح اجتماعی هزینه فرصت استفاده از زمین به عنوان جای پارک، زمیني است كه دیگر برای ساخت خانه استفاده نمی شود. هزینه فرصت درآمدهای مالیاتی كه در بخش بهداشت و درمان صرف مي شود فرصت از دست رفته براي خرج پول در آموزش و پرورش است. به این ترتیب هزینه فرصت، فرصت بسیار ارزشمندي است كه کنار گذاشته شده.
در این مثال مفهوم هزینه فرصت بهتر آشکار می شود:
هر صبح وقتی كه زنگ ساعتتان به صدا درمی آید شماري از گزینه ها مقابلتان قرار می گیرد. با فرض این که اولین انتخابتان اين بوده كه از رختخواب خارج شويد، مي توانيد اين انتخاب ها را انجام دهيد:
رفتن به مدرسه یا دانشگاه
تماشاي تلويزيون
رفتن به مرکز خرید
حالا هزینه فرصت رفتن به مدرسه یا دانشگاه چيست؟ آیا هم تماشای تلویزیون و هم رفتن به بازار است؟ نه. به دلیل مشکل كميابي اگر به مدرسه یا دانشگاه نروید تنها مي توانيد يكي از انتخاب های ذکر شده را انجام دهيد. به عبارتی شما تنها فرصت داريد كه يكي از آنها را انجام دهيد یا بيشتر احتمال دارد كه يكي را انجام دهيد. بنابراین اگر فعاليتي كه بيشترين ارزش را دارد انتخاب کنید که همان رفتن به مدرسه است هزينه فرصت شما يكي از چيزهايي است كه بالاترين ارزش را بر روي آن مي گذاريد که می تواند تماشاي تلويزيون باشد.
هيچ ناهار رایگاني وجود ندارد

میلتون فریدمن برنده جایزه نوبل مي گفت:«چیزی به عنوان ناهار رایگان وجود ندارد .» تصور کنید پیتزافروشی همسايه در موقع ناهار پيتزا و نوشابه را صفر تومان می فروشد. پس چرا این ناهار مفت به حساب نمی آید؟ دلیلش این است که ممكن است این پیتزا و نوشابه هزينه پولي نداشته باشد، اما درواقع هر موقعيتي كه شما را وادارد تا يك انتخاب را انجام دهيد نتيجه اش يك هزينه فرصت است. یا شما ممکن است چند ساعت از شب را صرف توییت کردن و پیغام گذاشتن براي دوستانتان كنيد و هیچ پولی بابت این کار ندهيد. به این ترتیب ممکن است فکر كنيد كه توییت کردن رایگان است، اما واقعیت این است که این کار هم هزینه اي دارد. به این فکر کنید که با وقت گذاشتن پای توییت کردن چه فرصتي را از دست مي دهيد؟
میلتون فریدمن در سخن معروفش به ما یادآوری مي كند به دلیل مسئله کمیابی ما باید انتخاب كنيم و انتخاب به اين معنی است که هزینه فرصت وجود دارد. بنابراین دلیل این كه هیچ ناهار رایگاني وجود ندارد این است که انتخاب شما در خوردن پیتزا در همسایگی تان به این معنی است که در حال از دست دادن فرصت ناهار خوردن در جاهای دیگر هستيد. یا اگر شب را در خانه پای رایانه صرف توییت کردن و گذاشتن پیام می کنید به اين معني است كه وقتتان را با دوستانتان در تماشای فوتبال صرف نمي كنيد. سه مفهوم  کمیابی، انتخاب و هزینه فرصت به تشکیل پایه و اساس تفکر و استدلال اقتصادی کمک می کند.