علوم حدیث

دیباچه:

"... از رسول خدا(ص) سخنی صادر می‌شد که دارای دو معنی بود. سخنی که به چیز و وقت معینی اختصاص داشته و سخنی که همه چیز و همه وقت را شامل بود پس کسی که نمی‌دانست خدا و رسول او از آن سخن چه خواسته‌اند، آن را می‌شنید و از روی جهل، بر خلاف واقع و بر ضد آنچه قصد شده معنی و توجیه می‌نمود. پس این سبب‌ها باعث اختلاف مردم و پریشان ماندن آنان در روایتشان است.""خلاصه خطبه 201 نهج‌البلاغه"
خطبه 201 نهج‌البلاغه بیانگر آن است که هرچند حدیث در کنار قرآن یکی از دو مصدر دین‌شناسی است اما چون همانند قرآن از تغییر و تحریف مصون نیست،‌برای ورود به آن باید به دانشی تخصصی به نام علم‌الحدیث مجهز بود. دانش مهم و ارزشمندی که امروزه در رشته علوم حدیث آموزش داده می‌شود.
رشته‌ علوم‌ حدیث‌ از سه‌ منظر کلی‌ به‌ حدیث‌ می‌پردازد که‌ این‌ سه‌ منظر عبارتند از:
1ـ تاریخ‌ و مصطلحات‌ که‌ در آن‌ تاریخ‌ تطور، تحول‌ و پیدایش‌ علم‌الحدیث‌ از دیدگاه‌ اهل‌ تشیع‌ و اهل‌ تسنن‌ بررسی‌ می‌شود. همچنین‌ معنا و مفهوم‌ و اصطلاحات‌ علم‌ حدیث‌، آموخته‌ می‌شود. 2ـ علم‌الرجال‌، که‌ به‌ بررسی‌ زندگی‌ راویان‌ حدیث‌ می‌پردازد. برای‌ مثال‌ اگر یک‌ حدیث‌ پنج‌ راوی‌ داشته‌ است‌، زندگی‌ هر یک‌ از راویان‌ بررسی‌ می‌شود که‌ آیا راویان‌ فوق‌ ویژگی‌های‌ لازم‌ را برای‌ نقل‌ حدیث‌ داشته‌اند؟ آیا راستگو و ضابط‌ بوده‌اند یا اینکه‌ فراموشکار بوده‌ و در حفظ‌ و نقل‌ حدیث‌ با تساهل‌ و تسامح‌ برخورد می‌کرده‌اند؟ 3 ـ فقه‌الحدیث‌ که‌ به‌ فهم‌ محتوای‌ احادیث‌ می‌پردازد.
توانایی‌های‌ لازم‌ :
عربی و علوم معارف اسلامی در این رشته اهمیت ویژه‌ای دارد و دانشجویان باید در این دروس توانمند و کارآمد باشند. همچنین لازم است به مطالعه و تحقیق علاقه‌مند بوده و مشتاق فهم دین و فهم اسلام باشند. رشته‌ علوم‌ حدیث‌ از جمله‌ رشته‌هایی‌ است‌ که‌ در آزمون‌ سراسری‌ از بین‌ داوطلبان‌ هر سه‌ گروه‌ آزمایشی‌ ریاضی‌ و فنی‌، علوم‌ تجربی‌ و علوم‌ انسانی‌ دانشجو می‌پذیرد. 
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :
فارغ‌التحصیل‌ رشته‌ علوم‌ حدیث‌ می‌تواند به‌ عنوان‌ کارشناس‌ علوم‌ اسلامی‌ در دوایر دولتی‌ مشغول‌ به‌ کار شود و چون‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ نیز مسلط‌ است‌، می‌تواند به‌ عنوان‌ رایزن‌ فرهنگی‌ ایران‌ در کشورهای‌ دیگر، مبلغ‌ اسلام‌ و اصول‌ اسلامی‌ گردد و در صورت‌ ادامه‌ تحصیل‌ و کسب‌ مدارج‌ بالاتر به‌ عنوان‌ استاد در دانشگاه‌های‌ داخل‌ یا خارج‌ از کشور فعالیت‌ نماید، چون‌ در حال‌ حاضر بعضی‌ از دانشگاه‌های‌ خارج‌ از کشور مثل‌ دانشگاه‌ اردن‌ یا لبنان‌ علاقه‌مند به‌ جذب‌ متخصص‌ علوم‌ حدیث‌ شیعه‌ از کشور ایران‌ هستند. همچنین‌ فارغ‌التحصیل‌ این‌ رشته‌ می‌تواند در آموزش‌ و پرورش‌ به‌ عنوان‌ دبیر دینی‌، مربی‌ قرآن‌ یا مربی‌ امور تربیتی‌ فعالیت‌ نماید.
درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل‌ :
دروس‌ پایه‌ :
روش‌ تحقیق‌ ، اخلاق‌ ، تاریخ‌ اسلام‌ ، سیره‌ پیشوایان‌ دینی‌ ، زبان‌ تخصصی‌ ، منطق‌، آشنایی‌ با کلیات‌ علوم‌ عقلی‌، کلام‌ و عقاید اسلامی‌ ، تفسیر مقدماتی‌ ، صرف‌ و نحو کاربردی‌ ، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ از متون‌ حدیثی‌، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ از متون‌ تفسیری‌، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ از متون‌ فقهی‌ ، آشنایی‌ با فقه‌ مقدماتی‌، آشنایی‌ با اصول‌ فقه‌، قرائت‌ و تجوید قرآن‌ کریم‌، علوم‌ بلاغی‌ ، ترجمه‌ عربی‌ به‌ فارسی‌، ترجمه‌ فارسی‌ به‌ عربی‌، قرائت‌ مطبوعات‌ و استفاده‌ از رادیو ، مکالمه‌ و محاضره‌ (سمعی‌ و بصری‌) ، آشنایی‌ با فرق‌ اسلامی‌، آشنایی‌ با ادیان‌ توحیدی‌ (زرتشتی‌، یهودی‌، مسیحیت‌).
دروس‌ اصلی‌ و تخصصی‌:
کتابت‌ و تدوین‌ حدیث‌ ، شناخت‌ محدثان‌ ، مصطلحات‌ حدیث‌ ، طریق‌ تحمل‌ حدیث‌ ، جوامع‌ حدیثی‌ متقدم‌ و متأخر شیعه‌، جوامع‌ حدیثی‌ متقدم‌ و متأخر اهل‌ سنت‌، اصحاب‌ اجماع‌، توثیقات‌ عام‌ و خاص‌ ، احادیث‌ موضوعه‌ ، ملاک‌های‌ نقد حدیث‌، فقه‌الحدیث‌ ، آشنایی‌ با علم‌ رجال‌، راویان‌ عادل‌ و موثق‌، راویان‌ ضعیف‌، آشنایی‌ با کتب‌ رجال‌ شیعه‌، آشنایی‌ با کتب‌ رجال‌ اهل‌ سنت‌، مطالعات‌ جغرافیایی‌ درباره‌ رجال‌ حدیث‌، سیری‌ در نهج‌البلاغه‌ و شروح‌ آن‌ ، سنن‌النبی‌ (ص‌)، تأثیر حدیث‌ در ادبیات‌ فارسی‌، سهم‌ زنان‌ در نشر احادیث‌.

منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش