11 نکته خواندنی درباره هواپیماها و پروازهای هوایی که احتمالاً تاکنون نشنیده اید

هواپیماهای امروزی نسبت به هواپیماهای دوران برادران رایت (و یا بهتر بگوییم نسبت به دوره مخترع برزیلی آن آلبرتو سانتوس) تغییرات زیادی پیدا کرده اند. انواع هواپیماهای اولیه با هواپیماهایی که امروزه در خطوط هوایی به کار گرفته می شوند خیلی متفاوت بودند.
با پیشرفت مداوم در فناوری هوافضا، به سختی می توانیم همه کارهای شگفت انگیزی که هواپیماهای امروزی انجام می دهند را دنبال کنیم. 
در ادامه به 11 نکته جالب در زمینه هواپیماها و سفرهای هوایی اشاره می کنیم که احتمالاً تاکنون درباره آنها چیزی نشنیده اید.
 
* هواپیماها طوری طراحی شده اند که در برابر رعد و برق مقاوم باشند
هواپیماها طوری طراحی شده اند که در برابر اصابت رعد و برق، مقاوم باشند. اتفاقی که به طور دایم هم با آن روبرو می شوند. هر هواپیما یک بار در سال یا یک بار در هر 1000 ساعت پرواز مورد اصابت رعد و برق قرار می گیرد. ولی از سال 1963 (1341 شمسی) تاکنون، هیچ هواپیمایی به این دلیل سقوط نکرده است. علت این امر، مهندسی دقیقی است که امکان عبور بار الکتریکی رعد و برق از میان هواپیما و خروج از آن را فراهم می کند، معمولاً بدون این که هیچ آسیبی به هواپیما وارد شود.
 
* در هواپیما، جایی به نام امن ترین صندلی نداریم
FFA (آژانس هوایی فدرال آمریکا) می گوید که جایی به نام امن ترین صندلی در هواپیما نداریم، با این حال براساس تحقیقی که درباره سوانح هوایی انجام شده و نتیجه آن در مجله تایم منتشر شده، صندلی های وسطی (منظور صندلی هایی است که کنار پنجره نیستند و در وسط قرار دارند) و  واقع در قسمت عقب هواپیما، دارای کمترین نرخ مرگ و میر در حوادث بوده اند. این تحقیق نشان داد که در حوادث هوایی، صندلی های واقع در محدوده یک سوم عقبی هواپیما 32 درصد نرخ مرگ و میر داشته اند. نرخ مرگ و میر در مسافران صندلی های ردیف های میانی 39 درصد و ردیف های جلویی 38 درصد بوده است.
با این حال، به خاطر دخیل بودن متغیرهای زیاد، نمی توان گفت که مسافران کدام قسمت هواپیما در سوانح هوایی شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند و البته باید گفت که سوانح هوایی هم به ندرت رخ می دهند.
 
* برخی از هواپیماها دارای اتاق خواب های مخفی برای خدمه پرواز هستند
در پروازهای با مسافت طولانی، خدمه کابین به مدت 16 ساعت در روز کار می کنند. برای کمک به رفع خستگی آنها برخی از هواپیماها، مانند بوئینگ 777 و بوئینگ 787 مدل دریم لاینر عملکرد بهتری دارند، چرا که دارای اتاق خواب کوچکی برای استراحت کوتاه مدت خدمه هستند. این اتاق های خواب، معمولاً دارای راه پله های مخفی، سقف کوتاه و فضای کوچکی با 6 تا 10 تختخواب، یک حمام و گاهی سرگرمی های حین پرواز اند.
 
* چرخ ها طوری طراحی شده اند که موقع فرود دچار ترکیدگی نشوند
چرخ های هواپیما، طوری طراحی شده اند که وزنی باورنکردنی (38 تن!) را تحمل می کنند و توانایی برخورد با زمین در سرعت 273.5 کیلومتر در ساعت را دارند. یعنی مقاومت لاستیک هواپیما به خاطر روکش آن، 500 برابر مقاومت لاستیک قبل از روکش کردن آن است.
همچنین تایرهای هواپیما، حدود 1,378,951.4 پاسکال باد می شوند که حدود 6 برابر فشار مورد استفاده در لاستیک خودرو است. در صورت نیاز به تعویض تایر، خدمه ای که بر روی زمین کار می کنند به راحتی و با استفاده از جک (همانند تعویض لاستیک خودرو) این کار را انجام می دهند.
 
* چرا در زمان فرود هواپیما، خدمه نور را کم می کنند
در زمان فرود هواپیما در شب، خدمه کابین، نور داخل هواپیما را کم می کنند. چرا؟ تا در صورت فرود بد و لزوم خروج مسافران از هواپیما، چشمان شان به تاریکی عادت کرده باشد و مردمک چشم به نور کم تنظیم شود. چنان که خلبان کریس کوک برای رسانه T+L توصیف می کند: تصور کنید که در اتاقی روشن هستید در حالی که اتاق پر از مانع است. در این موقع کسی چراغ ها را خاموش می کند و از شما می خواهد به سرعت از اتاق خارج شوید.
به همین دلیل مراقبان پرواز در زمان فرود هواپیما از مسافران می خواهند پرده های پنجره کنار خود را بالا بکشند تا در صورت نیاز فوری، قادر به دیدن فضای بیرون باشند و ببینند که کدام سمت هواپیما برای خروج وضعیت بهتری دارد.
 
* برای پرواز، نیازی به هر دو موتور ندارید
فکر از کار افتادن یک موتور آن هم با سروصدای ترسناک در وسط هوا و پرواز با یک موتور کمی ترسناک به نظر می رسد، ولی همه هواپیماهای تجاری می توانند تنها با یک موتور، پرواز ایمنی داشته باشند.
پرواز با نیمی از قدرت موتور باعث می شود هواپیما بهره وری سوخت کمتری داشته باشد و ممکن است برد اش کاهش یابد. درواقع هواپیماها برای چنین شرایطی طراحی و تست شده اند.
همه هواپیماها برای مسیرهای طولانی، برنامه ریزی شده اند. در آمریکا به خصوص هواپیماهایی که بر فراز اقیانوس ها پرواز می کنند یا از مناطق غیرمسکونی مانند قطب شمال عبور می کنند، باید گواهی وزارت هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) را برای هواپیماهای دوموتوره دوربرد (ETOPS) داشته باشند. این گواهی میزان مسافت پرواز با یک موتور را مشخص کرده است. بوئینگ دریم لاینر دارای گواهی ETOPS-330 است، یعنی می تواند به مدت 330 دقیقه (5 ساعت و نیم) با یک موتور پرواز کند.
در واقع، به خاطر وجود پدیده ای به نام نسبت سرش (glide ratio –بنا به تعریف ناسا نسبت تغییر در ارتفاع به تغییر در فاصله نسبت سرش گفته می شود) اغلب هواپیماها می توانند فاصله های قابل ملاحظه ای را حتی بدون موتور پرواز کنند. به خاطر مهندسی دقیق مطابق با دانش هوانوردی، یک هواپیمای بوئینگ 747 می تواند مسافت 3.2 کیلومتر را در ارتفاع 305 متری از زمین بدون موتور بپیماید که معمولاً برای سالم رساندن مسافران به زمین زمان کافی ایجاد می کند.
 
* چرا در دستشوئی هواپیما، زیرسیگاری می گذارند
آژانس هوایی فدرال آمریکا، استعمال سیگار در هواپیما را از مدت ها پیش ممنوع کرده است اما مسافران تیزبین! می دانند که در دستشویی هواپیما زیرسیگاری وجود دارد. طبق گزارش نشریه بیزینس اینسایدر (business insider)، دلیل گذاشتن زیر سیگاری در دستشویی هواپیما این است که خطوط هوایی و طراحان هواپیما تصور می کنند با وجود ممنوعیت استعمال سیگار در هواپیما و نصب تعداد زیادی تابلوی هشدار درباره عدم استعمال سیگار، بازهم ممکن است مسافری سیگاری به هر دلیلی در هواپیما سیگار روشن کند.
طراحان امیدوار اند که اگر کسی قصد نقض ممنوعیت استعمال سیگار را دارد این کار را در فضای بسته و محدود دستشویی انجام می دهد و به همین علت جایی برای زیرسیگاری در نظر گرفته شده تا مسافر سیگار را به صورت امن و بدون خطر در آن خاموش کند. در صورت نبود زیرسیگاری امکان دارد مسافر سیگار را در سطل زباله بیندازد که  در این وضعیت امکان بروز آتش سوزی وجود دارد. البته استعمال سیگار در دستشویی هواپیما، جریمه سنگینی دارد.
 
* حفره های کوچک پنجره هواپیما، چه کاری انجام می دهند؟
وظیفه این حفره ها، تنظیم فشار کابین هواپیما است. بیشتر پنجره های هواپیماها، از سه صفحه اکریلیکی ساخته شده اند. پنجره خارجی تر طبق انتظار از ورود اجسام خارجی به داخل پیشگیری می کند و فشار کابین را حفظ می کند. در اتفاقات نادری که ممکن است برای صفحه خارجی رخ دهد، صفحه دوم به عنوان گزینه یدکی امن عمل می کند. حفره کوچک درون پنجره داخلی، فشار را طوری تنظیم می کند که صفحه میانی بی عیب مانده و تا مدت زمان لازم خطری برای آن پیش نیاید.
 
* چرا غذای هواپیما، بدمزه است
غذای هواپیما به بدمزگی شهرت دارد ولی این مسئله ارتباطی به خود غذا ندارد مشکل اصلی به هواپیما برمی گردد. تحقیقی که در سال 2015 در دانشگاه کورنل انجام شده و نتیجه آن در مجله تایم به چاپ رسیده حاکی از این است که محیط داخلی هواپیما عملاً مزه غذاها و نوشیدنی ها را تغییر می دهد، شیرینی مواد غذایی شیرین کمتر احساس می شود و مزه شوری تشدید می گردد.
هوای خشک بازیافتی درون کابین هواپیما هم کمکی نمی کند و رطوبت پایین باعث بی مزه شدن و بی بو شدن غذاهای داخل هواپیما می شود. بر اساس تحقیقی که در سال 2010 به وسیله مؤسسه پژوهشی فرانهوفر آلمان انجام شده، تشخیص شیرینی و شوری در زمان پرواز حدود 30 درصد دشوارتر می شود. در پرواز بعدی شاید بهتر باشد از خوردن غذا صرف نظر کنید و فقط یک لیوان آب میوه بنوشید.
 
* درباره ماسک های اکسیژن
دستورالعمل های ایمنی بیشتر پروازها، شامل نحوه استفاده از ماسک های اکسیژنی است که در صورت افت ناگهانی فشار کابین مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال نکته ای که مراقبین پرواز به شما یادآوری نمی کنند این است که ماسک های پرواز، فقط در مدت حدود 15 دقیقه اکسیژن لازم را تأمین می کنند. این مدت زمان خیلی کم به نظر می رسد ولی در عمل کافی است. می دانید که ماسک های اکسیژن در صورت افت فشار کابین باز می شوند. افت فشار به معنای کم شدن ارتفاع هواپیما و پایین آمدن آن است.
به نوشته سایت Gizmodo، خلبان با بستن ماسک اکسیژن و حرکت دادن هواپیما به ارتفاع کمتر از 3 کیلومتر به چنین وضعیتی پاسخ می دهد. این جا جایی است که مسافران به طور عادی نفس می کشند  و نیازی به اکسیژن بیشتر نیست. این کاهش ارتفاع سریع، کمتر از 15 دقیقه به طول می انجامد و در نتیجه ماسک های اکسیژن، هوای کافی برای حفاظت از مسافران خواهند داشت.
 
* چرا هواپیما ردی از خود در آسمان باقی می گذارد
خطوط سفیدی که از محل عبور هواپیما در آسمان باقی می ماند، از آثار تراکم هوا است. از این رو نام فنی آنها ابر خط (contrail) است. موتور هواپیما، بخار آب را به صورت بخشی از فرایند احتراق خود آزاد می کند. وقتی بخار آب داغ از اگزوز به بیرون پمپاژ می شود و به هوای خنک تر جو بالایی برخورد می کند، خطوط سفید پف مانندی را در آسمان ایجاد می کند. در حقیقت واکنشی مشابه با زمانی را مشاهده می کنیم که بازدم خود را در هوای سرد بیرون می بینیم.

آیا دایناسورها در گله زندگی می کردند؟ سرنوشت هواپیماهای از رده خارج چیست؟