مهندسی شهرسازی

کارشناسی

دیباچه:

در سال 1400 هجری شمسی، جمعیت کشور ما به 120 میلیون نفر خواهد رسید که 80 درصد این 120 میلیون نفر در شهرها ساکن می‌شوند. یعنی کمتر از 20 سال دیگر کشور ایران حدود 96 میلیون شهرنشین خواهد داشت. حال سؤال اینجاست که آیا برای اسکان و فراهم نمودن امکانات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این 96 میلیون نفر برنامه‌ریزی کرده‌ایم؟ در حال حاضر چطور؟ آیا شهرهای ما از حداقل استانداردهای جهان برخوردارند؟ به راستی چه افرادی می‌توانند طرحی جامع برای شهرها و شهرک‌ها ارائه دهند و در آرامش روحی و جسمی شهرنشینان نقش مؤثری داشته باشند؟ بدون شک چنین کاری از عهده متخصصان یک رشته برنمی‌آید، بلکه برای ساماندهی یک شهر نیاز به همکاری و همفکری اقتصاددانان، جامعه‌شناسان، معماران، مهندسین عمران، جغرافی‌دانان و کارشناسان رشته‌های متعدد دیگر است.در این میان متخصص شهرسازی به عنوان سیاستگذار و مدیر متخصص ، نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. متخصص شهرسازی فردی است که می‌تواند در زمنیه طراحی شهری یا برنامه‌ریزی شهری فعالیت کرده و عامل توسعه شهری شود. دانش شهرسازی‌ به‌ بررسی‌ کلیه‌ تحولات‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌، سیاسی‌ و فیزیکی‌ یک‌ شهر می‌پردازد و تلاش‌ می‌کند که‌ روابط‌ موجود در یک‌ شهر را در قالب‌ یک‌ نظام‌ هماهنگ‌، مدیریت‌ و سازماندهی‌ کند و متخصص‌ شهرسازی‌ نیز کسی‌ است‌ که‌ با مطالعه‌ و بررسی‌ روابط‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌، سیاسی‌ و فرهنگی‌ حاکم‌ در شهر، برنامه‌ای‌ بسامان‌ و مطبوع‌ برای‌ یک‌ شهر ارائه‌ می‌دهد. برنامه‌ای‌ که‌ تصویرگر سیمای‌ شهر در آینده‌ است‌.
در این‌ رشته‌ حداقل‌ 6 محور اصلی‌ وجود دارد که‌ در برنامه‌ریزی‌ و طراحی‌ شهر سرنوشت‌ ساز است‌. این‌ 6 محور عبارتند از:0
ـ برنامه‌ریزی‌ شهری‌ که‌ عمدتاً بر روی‌ کاربری‌ اراضی‌ متمرکز است‌؛ یعنی بررسی‌ می‌کند که‌ ما چگونه‌ فضا و پهنه‌ شهر را به‌ فعالیت‌های‌ مختلف‌ اعم‌ از صنعتی‌، تجاری‌ و مسکونی‌ اختصاص‌ دهیم‌. ـ برنامه‌ریزی‌ حمل‌ و نقل‌ ـ برنامه‌ریزی‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌؛ چون‌ در شهر تنها موضوع‌ مورد بررسی‌ فیزیک‌ شهر نیست‌ بلکه‌ مسأله‌ مهم‌، جامعه‌ شهری‌ و انسان‌هایی‌ هستند که‌ در این‌ محیط‌ زندگی‌ می‌کنند. به‌ عبارت‌ دیگر برای‌ اقشار مختلف‌ که‌ امکانات‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌ و فرهنگی‌ دارند یا برای‌ اقوام‌ مختلفی‌ که‌ در مکان‌های‌ مختلف‌ یک‌ شهر زندگی‌ می‌کنند، باید برنامه‌ریزی‌ شود. ـ برنامه‌ریزی‌ شبکه‌های‌ زیرساختی‌ مثل‌ آب‌، برق‌ و تلفن‌ ـ برنامه‌ریزی‌ محیط‌ زیست‌ که‌ به‌ بررسی‌ خطرات‌ محیط‌ زیست‌ مثل‌ سیل‌ و زلزله‌ می‌پردازد و برای‌ مقابله‌ با این‌ سوانح‌ برنامه‌ریزی‌ می‌کند و تأثیرات‌ سوئی‌ را که‌ انسان‌ بر محیط‌ زیست‌ می‌گذارد مطالعه‌ می‌کند. ـ طراحی‌ شهری‌ که‌ به‌ طراحی‌ سه‌بعدی‌ شهر پرداخته‌ و محور توجه‌ آن‌ مناسبات‌ انسان‌ با محیط‌ فیزیکی‌ خود است‌. در واقع‌ در طراحی‌ شهری‌ انسان‌ با تمام‌ خصوصیات‌ جسمی‌، روحی‌ و معنویش‌ مطرح‌ است‌ و هدف‌ آن‌ نیز ارتقای‌ کیفیت‌ شهر می‌باشد.
توانایی‌های‌ لازم :
دانشجوی‌ این‌ رشته‌ باید با طراحی‌ و مفاهیم‌ هنری‌ مثل‌ روانشناسی‌ رنگ‌ها آشنا باشد و در عین‌ حال‌ به‌ مفاهیم‌ تکنیکی‌ و اصول‌ فنی‌ کار مثل‌ نقشه‌برداری‌، رسم‌ فنی‌، پرسپکتیو، هندسه‌ فضایی‌، مدلسازی‌، ریاضی‌ و مسائل‌ انسانی‌ و اجتماعی‌ مثل‌ مبانی‌ جامعه‌شناسی‌ علاقه‌مندباشد. و بداند که‌ در طی‌ تحصیل‌ باید کارهای‌ تحقیقاتی‌ و عملی‌ بسیاری‌ انجام‌ دهد. در ضمن‌ رشته‌ شهرسازی‌ نیاز به‌ مطالعه‌ زیاد، کارهای‌ فیزیکی‌ گسترده‌ و برداشت‌های‌ میدانی‌ بسیاری‌ دارد به‌ همین‌ دلیل‌ دانشجو باید وقت‌ زیادی‌ را به‌ آن‌ اختصاص‌ دهد. همچنین‌ باید قدرت‌ تحلیل‌ بالایی‌ داشته‌ و در طراحی‌ زبردست‌ باشد.
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :
کشور ما برای‌ توسعه‌ شهری‌ و منطقه‌ای‌ نیاز به‌ 50 هزار برنامه‌ریز شهری‌ و منطقه‌ای‌ دارد؛ یعنی اگر ما بخواهیم‌ به‌ قافله‌ توسعه‌ جهانی‌ نزدیک‌ شویم‌ باید بحث‌ برنامه‌ریزی‌ را باور داشته‌ و در این‌ زمینه‌ سرمایه‌گذاری‌ نماییم‌ تا بتوانیم‌ مثل‌ کشور کره‌ با استفاده‌ از منابع‌ برنامه‌ریزی‌، عقب‌ماندگی‌ خود را جبران‌ کنیم‌. اما متأسفانه‌ در حال‌ حاضر توانایی‌های‌ متخصصان‌ این‌ رشته‌ در فرهنگ‌ عمومی‌ جامعه‌ شناخته‌ شده‌ نیست‌ و مسؤولان‌ بین‌ معماری‌ و شهرسازی‌ تمایزی‌ قائل‌ نمی‌شوند. در حالی‌ که‌ دانش‌ معماران‌ در حد بنا است‌ و آنها در مقیاس‌ کلان‌ مداخله‌ نمی‌کنند؛ یعنی‌ یک‌ شهر یا یک‌ منطقه‌ را با تمامی‌ ویژگی‌ها و خصوصیات‌ اجتماعی‌، انسانی‌، اقتصادی‌، فرهنگی‌ و فیزیکی‌ آن‌ مطالعه‌ نمی‌کنند و به‌ همین‌ دلیل‌ نمی‌توانند در برنامه‌ریزی‌ یا طراحی‌ شهری‌ موفق‌ باشند.
درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل :
دروس‌ پایه‌:
درآمدی‌ بر شهرشناسی‌، مبانی‌ جامعه‌شناسی‌، درک‌ و بیان‌ محیط‌ شهری‌، مبانی‌ جغرافیا، مبانی‌ اقتصاد، بوم‌شناسی‌ طبیعی‌ و انسانی‌، کاربرد ریاضیات‌ در شهرسازی‌، کارگاه‌ بیان‌ تصویری‌، کاربرد هندسه‌ در شهرسازی‌ ، زبان‌ تخصصی‌ .
دروس‌ اصلی‌ :
کاربرد نقشه‌برداری‌، کاربرد رایانه‌ در شهرسازی‌، تاریخ‌ و فرهنگ‌ شهرنشینی‌ جهان‌، تاریخ‌ و فرهنگ‌ شهرنشینی‌ ایران‌، آشنایی‌ با مبانی‌ معماری‌ وساختمان‌، مبانی‌ مهندسی‌ شبکه‌ حمل‌ و نقل‌، کارگاه‌ مهندسی‌ شبکه‌ حمل‌ و نقل‌‌، مبانی‌ مهندسی‌ تأسیسات‌ شهری‌، کارگاه‌ مهندسی‌ تأسیسات‌ شهری‌، طراحی‌ و کاربرد نظام‌ اطلاعات‌ ، آمار و روش‌های‌ کمی‌ در شهرسازی‌ ، آشنایی‌ با مصالح‌ و ساخت‌ ، جغرافیای‌ شهری‌ ، جامعه‌شناسی‌ شهری‌ ، اقتصاد شهری‌ ، کارگاه‌ مطالعات‌ شهری‌، حقوق‌ و قوانین‌ شهری‌.
دروس‌ تخصصی‌:
مبانی‌ و روش‌های‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌ ، مبانی‌ و روش‌های‌ طراحی‌ شهری‌ ، کارگاه‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌ (کاربری‌ زمین‌)، کارگاه‌ طراحی‌ شهری‌، مبانی‌ و روش‌های‌ برنامه‌ریزی‌ مسکن‌ ، کارگاه‌ برنامه‌ریزی‌ مسکن‌، مدیریت‌ و سازمان‌ اجرایی‌ شهری‌ ، کارگاه‌ طرح‌های‌ اجرایی‌ ، شناخت‌ فضاهای‌ شهری‌ ایران‌ ، روش‌ تحقیق‌ در شهرسازی‌ ، کارگاه‌ آماده‌ سازی‌ زمین‌، کارگاه‌ برداشت‌ کاربری‌ ، طرح‌ نهایی‌.

منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش