نقش مدارس در مبارزه با سوء استفاده های فضای اینترنت

اراده آموزش و پرورش برای این كه هرچه بیشتر رایانه ها را وارد فضای مدارس كند شاید بتواند به آموزش های خودحفاظتی دانش آموزان در برابر این نوع سایت ها و به طوركلی فضای ناامن اینترنت انسجام بیشتری ببخشد. چراكه به دلیل اختلاف نسل ها بسیاری از والدین آشنایی چندانی با رایانه ندارند و نهادهای اجرایی هم برای مقابله با خطرات فضای اینترنت روشی جز فیلترینگ نمی شناسند كه به هرحال همیشه برای دور زدن آن راه هایی هست و 100 درصد این قبیل سایت ها را هم نمی توان فیلتر كرد.
تمام اینها در حالی است كه آمارها هم حاكی از افزایش كمیت كاربران اینترنت در كشور ما است كه همه آنها هم از این فضایی كه می تواند بسیار سودمند باشد تنها برای كسب اطلاعات و یا تسهیل امور جاری مثل خرید و فروش و تجارت استفاده نمی كنند. در نتیجه می توان نتیجه گرفت در میان این افراد هم افراد ساده دل و یا كودكان و نوجوانان كنجكاو و یا ناوارد و هم افراد بیمار یا سودجو به وفور یافت می شود.
به عنوان مثال دختر نوجوانی تعریف می كند كه در هنگام چت كردن با مردی آشنا می شود كه درباره همه چیز اطلاعات وسیعی داشت و همین او را مجذوب این مرد كرد. این فرد چنان نشان می داد كه مردی ثروتمند است. می گفت كه هر روز كوكائین مصرف می كند و از مزایای خارق العاده این ماده مخدر برای او داستانسرایی كرد. این دختر می گوید:«چنان تحت تأثیر او قرار گرفته بودم كه در تصوراتم خود را با او می دیدم كه در حال مصرف كوكایین هستیم و این ماده مخدر را خیلی مفید و عالی می دیدم كه من و زندگیم را تغییر می دهد». سرانجام این مرد از دختر خواست که با او قرار ملاقات بگذارد و رابطه دوستیشان را عمیق تر کنند.
خوشبختانه این دختر نوجوان از بستگانی عاقل و بامحبت برخوردار بود. وی با تعریف موضوع برای یكی از آنها كه محرم رازش به شمار می رفت به موقع از دام رهید.
برخی از افراد سودجو و بیمار هم كودكان را نشانه می روند. برخی از كودكان اگر خوش شانس باشند و تحت تأثیر افراد خطرناكی كه به دنبال شكار كودكان هستند قرار نگیرند با دیدن تصاویر ناهنجاری كه آنها برایشان می فرستند و یا سخنانی آزاردهنده ای كه به زبان می آورند موجب ایجاد شوك و ناراحتی و افسردگی از بابت دنیای خطرناك و آزارنده ای كه آنها را احاطه كرده می شوند. به این ترتیب رایانه ها به همان سرعتى كه به عنصر ضرورى زندگى تبدیل مى شوند، به منبعى براى گسترش فعالیت خلافكاران هم بدل مى شوند. از ناحیه چنین روندى كودكان و نوجوانان بیشتر از دیگران در معرض آسیب قرار دارند.
در این شرایط تنها نمى توان از والدین خواست كه راهنماى فرزندانشان در استفاده از اینترنت باشند. در شرایطى كه بسیارى از والدین ایرانی سواد رایانه اى ندارند، این مدارسند كه لازم است به بچه ها نحوه استفاده بى خطر از اینترنت را بیاموزند و به آنها هشدار دهند كه به هركس و هر مطلبى در اینترنت اعتماد نكنند. چراكه از همه شواهد پیدا است كه كودكان و نوجوانان ایرانى به دلیل نبود آموزش هاى لازم، در برابر اینترنت آسیب پذیرى بالایى دارند.
در حال حاضر كشورهاى پیشرفته به خاطر گسترش سوء استفاده باندهاى تبهكار از كودكان، تهیه تصاویر غیراخلاقى از آنها و انتشار آنها در سایت ها و فریب دادن كودكان و نوجوانان در چت روم ها به فكر افزایش اطلاع رسانى در این زمینه و تصویب قوانین سخت لازم براى جلوگیرى از وقوع جرایم بر ضد كودكان و نوجوانان در فضای اینترنت افتاده اند و از همه امكانات خود در این زمینه استفاده می كنند.
اتصال مدارس به اینترنت به كودكان و نوجوانان كمك می كند تا با مهارت های مورد نیاز عصر جدید آشنا شوند. در عین حال هنگامی كه آنها كاربردهای صحیح رایانه و اینترنت را بیاموزند به خودی خود به تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت كمك خواهند كرد. اینترنت بر نحوه تدریس و ارزشیابی در مدارس تأثیر می گذارد و برنامه های درسی تاحدودی تغییر خواهد كرد. به این ترتیب دانش آموزان یاد می گیرند انبوهی از اطلاعات را پردازش كنند و از این اطلاعات برای یادگیری بیشتر درس ها بهره ببرند. دانش آموزان با استفاده از اینترنت می توانند با منابع علمی، معلمان و بچه های مدارس دیگر ارتباط برقرار كنند.
معلمان هم می توانند به جای این كه تلاش كنند خودشان پاسخ پرسش های دانش آموزان را پیدا كنند. اما پیش درآمد تمام اینها این است كه دانش آموزان بیاموزند كه چه مطالبی در اینترنت موثق است و در این فضا به چه كسانی می توانند اطمینان كنند و اطلاعات شخصی خود را چگونه و تا چه حد در اختیار دیگران قرار دهند. همچنین یاد بگیرند كه تحت تأثیر تبلیغات سوء موجود در اینترنت و یا خوش سرزبانی های افرادی كه برخی از آنها بیمار و افرادی خطرناكند قرار نگیرند. نقش مدارس در حالی كه بسیاری از والدین ایرانی اطلاع چندانی درباره اینترنت ندارند حیاتی است.
بسیارى از والدین ایرانی مى پندارند كه نهادهاى دولتى جلوى انتشار همه مطالب و تصاویرى كه ممكن است به نوعى به فرزندانشان آسیب بزند را مى گیرند و یا این كه اگر مطلبى در یكى از موتورهاى جست و جو قرار دارد، دیگر محتواى آن نمى تواند آثار تخریبى داشته باشد. در حالى كه واقعیت این است كه نه فیلتر كردن تمام مطالب و تصاویر مضر ممكن است و نه تمام مطالبى كه در سایت هاى به ظاهر موجه منتشر مى شوند فاقد آثار مخرب بر روى كودكان و نوجوانان هستند.
بسیاری از والدین می گویند كه نوجوانانشان به طور پنهانی و بدون كنترل آنها از اینترنت استفاده می كنند. البته این واقعیتی است كه بسیاری از والدین ما خودشان هم استفاده از اینترنت را بلد نیستند و یا علاقه ای به آن ندارند. در نتیجه نمی توانند خطرهای موجود در اینترنت را شناسایی كنند و به بچه ها هشدار دهند و یا بفهمند كه بچه هایشان در كجا سیر می كنند.
در این شرایط مدارس می توانند هم به دانش آموزان و هم به والدین در این زمینه ها اطلاع رسانی كنند.
به عنوان مثال می توانند به دانش آموزان و والدین آنها بیاموزند كه به همه مطالب موجود در موتورهای جست و جو اطمینان نكنند و بتوانند منابع موثق از غیر موثق را تشخیص دهند.
یك دكتر داروساز به عنوان نمونه ای در این زمینه به داروهای هورمونى اى كه برای مواردی نظیر عضلانی شدن مورد استفاده قرار می گیرد و عوارض جانبى زیادى به همراه دارد اشاره می كند. چنان كه می دانیم این داروها مورد علاقه زیاد نوجوانان است.
وی می گوید:«اگرچه بعضى از سایت ها واقعاً مسائل را به شكل واقعى ارائه مى دهند و خطرات مصرف این داروها را به اطلاع جست وجوگر مى رسانند، ولى اكثریت بر خلاف این روند عمل كرده و عوارض را مخفى مى كنند. كسى كه در حال جست وجوى سایت ها باشد، ممكن است باور كند كه كسانى كه این مطالب را ارائه مى كنند چون در اینترنت آنها را مطرح مى كنند، قانونى كار مى كنند و مواردى را كه معرفى مى كنند واقعاً درست معرفى مى كنند. اما متأسفانه بیشتر آنها دروغ مى گویند. وب سایت ها و ارائه كننده هاى این داروها باید به شخص جست وجوكننده در اینترنت، خطرات دارو را گوشزد كنند. ولى متأسفانه این كار را انجام نمى دهند و از نظر قانونى نیز نمى توان اقدامى علیه آنها انجام داد».
یك راه دیگر برای مقابله با سودجویانی كه در اینترنت كودكان و نوجوانان را تهدید می كنند افزایش محتوا و جذاب شدن سایت های فارسی است تا آنها به اندازه كافی در این سایت ها سرگرم شوند. در واقع از فقر محتوایی سایت های فارسی به عنوان یكی از دلایلی كه موجب شده كاربران اینترنتی به چت كردن و استفاده از منابع تصویری صرف روی بیاورند، یاد می شود. وجود سایت های غنی از اطلاعات به زبان فارسی است كه به یادگیری دانش آموزان كمك می كند و سبب می شود كه جدیدترین اطلاعات علمی را به دست بیاورند و از اطلاعات مقالات و اطلاعات موجود در اینترنت برای انجام تحقیقات مدرسه بهره گیرند. وگرنه نمی توان امیدوار بود كه دانش آموزان در وقتی كه در منزل هستند از اینترنت استفاده صحیح كنند و فرهنگ استفاده از اینترنت هم آن قدر كه انتظار می رود بهبود نخواهد یافت.
افزایش غنای سایت های فارسی هم تا زمانی كه سایت ها تنها به كپی برداری از روی هم می پردازند و مطالب جدیدی عرضه نمی كنند اتفاق نمی افتد.
كپی برداری های غیر مجاز برخی از سایت ها مانع از این می شود كه سایت ها خودشان به تولید مطلب بپردازند و نتیجه بسیار بد این وضعیت این است كه سایت های ایرانی دچار فقر محتوایی می شوند.
یك موضوع دیگر هم كه لزوم دخالت مدارس در تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت را ضروری می كند این است كه كنترل والدین بر كودكان و بویژه نوجوانان در زمینه نحوه استفاده از رایانه چندان ساده نیست.
واقعیت این است كه بویژه نوجوانان به خاطر شرایط سنى شان ممكن است در زمینه استفاده از نوع خاصى از بازى و یا مراجعه به سایت هاى اینترنتى به حرف هاى والدینشان توجه نكنند و حتى لجبازى كنند. برخى از نوجوانان نیز رؤیایى هستند و پیام هاى اغواكننده افراد آنها را تحت تأثیر قرار مى دهد و براحتى حرف والدین را قبول نمى كنند.
در این شرایط ممنوعیت استفاده از رایانه تنها به بدتر شدن وضع مى انجامد. بنابراین مدارس هم در كنار والدین باید بكوشند به شیوه اى مناسب به آنها یادآورى كنند كه برخى از مطالب و تصاویر اینترنتى و یا بازى ها ممكن است چه عواقبى براى آنها داشته باشد. یا كسانى كه این مطالب و تصاویر را منتشر مى كنند یا كسانى كه با ظاهرى به نظر موجه وارد چت كردن با آنها مى شوند و به دنبال گذاشتن قرار ملاقات با آنها، گرفتن اطلاعات شخصى و شماره حساب آنها یا والدینشان هستند، ممكن است چه هدفى را دنبال كنند.
همچنین والدین و مدارس باید به كودكان و نوجوانان گوشزد كنند كه همه مطالب سایت ها مورد اطمینان نیستند و نباید به تمام توصیه هاى آنها عمل كرد. بلكه حتماً لازم است این مطالب را با والدین و یا افراد مطلع و یا اولیای مدارس در میان بگذارند. در مورد بچه هایى كه سنین كمترى دارند، همراهى والدین هنگام استفاده از رایانه توصیه مى شود.

بهترین زمان برای یاد گرفتن حفاظت از محیط زیست آیا معالجات كنونی در حوزه روانپزشكی کارایی دارند؟