آیا شکل خانواده در جهان و در ایران تغییر کرده است؟

خانواده, این واحد به ظاهرکوچک اجتماعی از ارکان عمده و از نهادهای اصلی هرجامعه به شمارمی رود. [سوسن سیف-تئوری رشد خانواده-ص 5]
خانواده
در جوامعی که از نظام اقتصادی پیشرفته ای برخوردارند, خانواده تبدیل به واحدی می شود که زمینه اجرای کلیه نقش های موجود در وضعیت های مختلف سیستم اقتصادی را برای اعضای خود فراهم می کند
خانواده در طول زمان دچار تغییر و تحول شده است. دلایل اصلی تحول خانواده در اروپا عبارت است از تغییر خصوصیات شکل تولید و بهره برداری, تحرک نیروی کار, افزایش فعالیت های نوع دوم و سوم (صنایع وخدمات), بالا رفتن سطح مصرف و استفاده از کالاها و خدمات تازه مصرفی. این دگرگونی ها سبب شد که مسئولیت های جمعی و عمومی جانشین مسئولیت های خانوادگی شوند, فرد خود را متعلق به جامعه بداند و خانواده نقش حمایت کننده خود را از دست بدهد.
دگرگونی خانواده ایرانی در نیم قرن اخیر آرام و کند اما مستمر و قاطع بوده است. زمانی شکلی از خانواده دراین سرزمین وجود داشت که جامعه شناسان آن را با اصطلاح کلی "خانواده گسترده" وصف کرده اند. خانواده گسترده خانواده ای بود که مذهب و سنت و شیوه تولید اقتصادی جوامع کشاورزی مبانی آن را تشکیل می داد و بر پایه پدرتباری استوار بود. خانواده واحد تولید و مصرف بود و این امر هنوز هم در شهرها و روستاها دیده می شود. روابط افراد خانواده بر سلسله مراتبی استوار بود که همه قبول داشتند. برخورد با تمدن صنعتی غرب تأثیراتی بر روی خانواده ایرانی به جا گذاشت. در نتیجه تغییرات ساخت اجتماعی جامعه, رواج شهرنشینی و دخالت دولت موجب تغییرات عمده در خانواده و به خصوص شکل شهری آن شده است.
 
امکانات تحرک اجتماعی موجب رشد طبقه متوسط در شهرهای ایران شده و آموزش عمومی و تخصصی مشاغل جدید را به وجود آورده و صاحبان این مشاغل (در صنعت وخدمات) رفتارهای تازه و راه و رسم دیگری یافته اند.
 
از خصوصیات اجتماعی ایران امروز, همزیستی انواع خانواده ها در محیط های شهری و روستایی است و علت تنوع خانواده هم آغاز دگرگونی مفهوم خانواده در این سرزمین است که موجب پدیدار شدن شکل های برزخی میان خانواده سنتی و خانواده غربی شده است. [ساخت های خانواده و خویشاوندی در ایران- دکترجمشید بهنام-صفحات 6 تا 11]
 
درجوامعی که از نظام اقتصادی پیشرفته ای برخوردارند, خانواده تبدیل به واحدی می شود که زمینه اجرای کلیه نقش های موجود در وضعیت های مختلف سیستم اقتصادی را برای اعضای خود فراهم می کند. در چنین واحدی از خانواده از دورانی که نوجوانان دست به کارهای نیمه وقت می زنند تا زمانی که به عنوان یک بزرگسال به طور تمام وقت نقش ایفا می کنند به طور مداوم در حال تغییر نیازمندی ها و وظایف خانوادگی هستند. منبع اقتصادی جدید که سیستم اقتصادی به آنها هدیه می دهد به فرزندان استقلال می بخشد و موقعیتی برای آنان به وجود می آورد تا فعالیتی بیش از آنچه قبلاً نوجوانان در سطح خانواده داشته اند, انجام دهند. این فعالیت اقتصادی یک نوع کسب تجربه در جهت اجتماعی شدن افراد خانواده است. [بر اساس برداشت از تئوری رشد خانواده- سوسن سیف-صفحات 85 و 86]

تأثیر مادران چینی و هندی در پیشرفت فرزندان چگونه یک میلیون دلار به دست آورید؟ قسمت آخر