متغیرها، ثابت‌ها و لیترال‌ها در برنامه‌نویسی C

در این بخش از سایت علمی رایمشند، قراره با مفاهیم پایه‌ای و کاربردی در زبان C آشنا بشیم—از متغیرها گرفته تا ثابت‌ها و لیترال‌ها. هر کدومشون یه نقش اساسی در ساختار برنامه‌نویسی دارن و اگه تازه وارد دنیای C شدی، آشنایی باهاشون برات خیلی مفید خواهد بود.

🔸 متغیرها چیستند؟

متغیرها در واقع محل‌هایی برای نگهداری داده‌ها هستن. وقتی برنامه می‌نویسی، باید به هر متغیر یه نام منحصر‌به‌فرد بدی که نشون بده اطلاعاتش توی حافظه کجا ذخیره شده.

int finalScore = 87;

اینجا finalScore یه متغیر از نوع عدد صحیح (int) هست و مقدار ۸۷ بهش اختصاص داده شده. نکته مهم اینه که مقدار متغیرها در طول اجرای برنامه می‌تونه تغییر کنه. برای مثال:

char letter = 'x';
// عملیات تغییر مقدار
letter = 'z';

🔸 قواعد نام‌گذاری متغیرها

• نام متغیر فقط می‌تونه شامل حروف، عدد و آندرلاین (_) باشه.
• اولین کاراکتر باید حرف یا آندرلاین باشه؛ عدد مجاز نیست برای شروع.
• محدودیت طول نداره ولی بهتره بیشتر از 31 کاراکتر نباشه؛ چون بعضی کامپایلرها ممکنه اذیت شن.
• اسم‌های معنی‌دار مثل userAge خیلی بهتر از ua هستن.

زبان C به نوع داده‌ها حساسه؛ یعنی باید نوع متغیر رو از همون اول مشخص کنی و بعدش نمی‌تونی نوعش رو تغییر بدی. مثلاً:

int discountPercent = 15;    // عدد صحیح  
discountPercent = 9.8;     // ❌ خطا - مقدار اعشاری روی int  
float discountPercent;     // ❌ خطا - تغییر نوع پس از تعریف  

برای استفاده از عددهای اعشاری باید نوع متغیر رو از همون ابتدا float یا double مشخص کنی.

🔸 لیترال‌ها در C

لیترال‌ها داده‌هایی هستن که مقدارشون در کد مستقیم وارد می‌شه و تغییر نمی‌کنن. مثل 1، 3.14، یا 'A'.

۱. لیترال‌های عدد صحیح

• دهدهی: 0، -5، 42
• اکتال: 057، 076، 032
• هگزادسیمال: 0xFF، 0x3B، 0x1A2

اعداد اکتال با 0 و هگزادسیمال با 0x شروع می‌شن.

۲. لیترال‌های اعشاری

این نوع شامل مقادیر عددی با نقطه یا فرم نمایی هستن:

• -2.0
• 0.000037
• -0.45E-3

نکته: E-3 یعنی ضرب در ۱۰ به توان منفی ۳.

۳. لیترال‌های کاراکتری

شامل یه حرف یا نماد داخل کوتیشن تکی، مثل:

• 'Q'
• '9'
• '{'

۴. کاراکترهای Escape

برای کنترل خروجی‌های خاص مثل تب یا رفتن به خط جدید، از این نوع استفاده می‌شه. شروعش با \ هست:

۵. لیترال‌های رشته‌ای

رشته‌ها مجموعه‌ای از کاراکترها هستن که داخل " " قرار می‌گیرن:

"Hello World"  
""  
"     "  
"C"  
"This is line one\nThis is line two"  

🔸 ثابت‌ها در برنامه‌نویسی C

اگه می‌خوای مقدار یه متغیر در طول برنامه ثابت بمونه، از const استفاده کن:

const double TAX_RATE = 0.09;
TAX_RATE = 0.07; // ❌ خطا

یا با پیش‌پردازنده #define هم می‌تونی مقدار ثابت تعریف کنی:

#define TAX_RATE 0.09

منبع: سایت علمی رایمشند