تجارت الکترونیک چیست؟

كساني كه تا به حال همديگر را نديده اند و شايد هيچ وقت ديگر هم يكديگر را نبينند، از پشت صفحه رايانه و از طريق شبكه اينترنت، كالا و خدمات و يا تركيبي از اين دو را رد و بدل مي كنند. صفحات «فروش» كه در اينترنت باز مي شود، محصولي را توصيف مي كند و اگر نظر خريدار جلب شد، مشتري در همان لحظه اتصال به شبكه مي تواند تقاضاي خريد را مطرح كند. بسياري از شركت ها، كمپاني ها و حتي خرده فروشي ها هم اينك از اينترنت به عنوان ابزار ارتباطي براي ارائه آگهي، بهبود رابطه با مشتري، بهبود كيفيت كالاو خدمات و رقابت با ديگران براي عرضه ارزان تر و سريع تر كالابهره مي برند.
سرآمدان اين نوع از تجارت امريكا، ژاپن، چين، اتحاديه اروپا، كانادا، هند و حتي كشورهايي نظير تايلند، سنگاپور، كره جنوبي، مالزي و به طور كلي كشورهاي جنوب شرق آسيا هستند. همین طور که می بینیم نام کشور ما در بین آنها دیده نمی شود.
تجارت الکترونیک چیست؟
تجارت الكترونيك هر گونه مبادله كالاو خدمات از طريق شبكه هاي رايانه اي و الكترونيكي، از جمله اينترنت تعريف شده و با تجارت الكترونيك خريد و فروش كالاها آسان تر و در زمان كمتري انجام مي شود. برای گسترش تجارت الکترونیک به زيرساخت هایي نظير تجهيزات شبكه اي و ارتباطي براي گسترش اينترنت، نظام پیشرفته بانكداري الكترونيكي، جا افتادن كارت اعتباري، متولي سياستگذاري، قوانين حمايتي و بستر فرهنگي مناسب و در نتيجه اعتماد مردم به اين نوع از تجارت نیاز است.
هم اينك اكثر شركت هاي ايراني با پي بردن به اهميت تجارت الكترونيك براي معرفي و فروش محصولات يا خدمات خود اقدام به ايجاد سايت كرده اند. برخي از شركت ها به اين شيوه محصولات خود را نيز عرضه مي كنند. به تدريج استفاده از كارت هاي الكترونيكي براي گرفتن پول نيز افزايش مي يابد و همچنين مردم ما علاقه زيادي به اينترنت نشان مي دهند و ضريب نفوذ اينترنت سال به سال افزايش مي يابد. اما روند پيشرفت در تجارت الکتروینک كند است.
عصر جديد سازوكارها و نهادهاي اجتماعي را در معرض تغيير قرار داده است. تجارت الكترونيك، جامعه الكترونيك، دولت الكترونيك و غيره، واژه هايي هستند كه ما به وفور آنها را مي شنويم. در تجارت الكترونيك كه يكي از مظاهر عصر جديد است به مكان نيازي نيست و خريد و فروش از طريق رايانه انجام مي شود. در كشورهايي كه تجارت الكترونيك گسترش زيادي پيدا كرده، اين نوع از تجارت موجب شده كالاها با قيمت هاي ارزان تر از طريق اينترنت عرضه شود و مشترياني هم كه به دنبال جنس ارزانند اين نوع از تجارت و در نتيجه كل تجارت را در اين كشورها پر رونق كنند. (البته اين را هم بايد افزود كه مردم در اين كشورها مطمئنند كه جنسي با استاندارد به دستشان مي رسد. در حالي كه يك دليل براي بي اعتمادي خريداران ايراني اين است كه مطمئن نيستند كيفيت جنسي كه حتي از فروشگاه معتبر به دستشان مي رسد خوب است و بموقع تحويل داده مي شود يا نه. در نتيجه مي خواهند حتماً كالا را از نزديك ببينند و لمس كنند و مطمئن باشند براي پس دادن جنس بد، ناچار به دوندگي نيستند).
تجارت الكترونيك هزينه هاي فروش را كاهش مي دهد، به خاطر ارتباط خاص با مشتري خدمات پس از فروش را بهبود مي بخشد، محصولات جديد را در معرض ديد خريداران قرار مي دهد، رفت و آمدها را كم مي كند و در نتيجه قيمت محصول را پائين مي آورد.
شركت هاي بزرگ خودروسازي جهان بسياري از مراحل كارشان را به شيوه تجارت الكترونيك پيش مي برند. به عنوان مثال يك شركت خودروسازي طرف قرارداد خود را در امر قطعه سازي انتخاب مي كند و آنگاه اموري نظير تعداد قطعات درخواستي، قيمت قطعات، نوع و شكل قطعات از طريق تجارت الكترونيك انجام مي شود. طبيعي است كه شركت طرف قرارداد اين شركت خودروسازي هم بايد با شركت هاي ديگر تماس بگيرد، سفارش بدهد و قرارداد ببندد. به شيوه تجارت الكترونيك تمام اين مراحل با سرعت و دقت بالاتري نسبت به تجارت سنتي انجام مي گيرد. با رايانه اي شدن تجارت و عقد قراردادها، ضمن تسريع در كارها، اسناد لازم و بويژه زمان قراردادها بسرعت و سهولت در دسترس قرار مي گيرد. بنابراين نه تنها تجارت الكترونيك تبادل اطلاعات بين شركت ها را سريع و آسان مي كند، بلكه طرف مقابل نمي تواند ديركرد يا ناتواني خود را انكار كند و اهمال طرف ها به سادگي قابل شناسايي است.
عصر تجارت الكترونيك از حدود ۴۰ سال پيش و از زماني آغاز شد كه مردم توانستند پولشان را از طريق دستگاه هاي خودپرداز دريافت كنند و با كارت هاي اعتباري خريد كنند. بعد از آن بود كه شركت ها به تدريج به مبادله اطلاعات تجاري بين خود پرداختند و سپس سيستم هاي بانكداري الكترونيكي نيز به كمك آمدند.
كارت اعتباري در بسياري از كشورها حكم شناسنامه را دارد و قوانين مربوط به نحوه استفاده از اين كارت ها كاملاً مشخص و محكم است و قانون كاملاً معاملات را زير نظر دارد. اين كه فردي پشت رايانه بنشيند و كالاي مورد نظرش را انتخاب كند و با فشار دادن دكمه اي هزينه آن را بپردازد نياز به كارت اعتباري دارد. فرد با ارائه شماره كارت اعتباريش به شركت هاي ارائه كننده خدمات مربوط به كارت هاي اعتباري، هزينه كالاو خدمات را از طريق آنها به فروشندگان پرداخت مي كند. ما در اين زمينه كارهاي محدودي انجام داده ايم نظير اين كه بعضي از فروشگاه ها كارت خوان دارند و با كارت بعضي از مؤسسات مي توان كالاخريداري كرد. اما هنوز اين موضوع عموميت پيدا نكرده است و كارت هاي اعتباري كاملاً به معناي رايج خود در كشورهاي پيشرفته، در كشور ما به كار گرفته نشده اند.
تجارت الكترونيك بستر حقوقي خاصي مي خواهد. اگر مردم احساس كنند كه فضاي تجارت الكترونيك فضاي كلاهبرداري است و در صورت زيان ديدن، كسي اين ضرر را جبران نمي كند به اين نوع تجارت روي نمي آورند. فعاليت هايي كه در حوزه تجارت الكترونيك انجام مي شود، در دنياي مجازي و ديجيتال انجام مي شود و به عنوان مثال مذاكرات از طريق ايميل صورت مي گيرد. در فضاي تجارت سنتي اعتماد شخصي اهميت زيادي دارد و اگر خريدار و فروشنده همديگر را بشناسند فوري به هم اعتماد مي كنند و معامله اي را انجام مي دهند. در حالي كه در تجارت الكترونيك چنين امكاني فراهم نيست و اعتماد فردي جايگاهي ندارد. وقتي افراد در دو سوي معامله يكديگر را نمي شناسند و نمي دانند كه به طور كلي در شرايط پيش آمدن مشكل و زيان چه در طرف خريدار و چه در طرف فروشنده قانون چگونه از آنها حمايت مي كند، به تجارت الکترونیک اعتماد نمی کنند. به عبارتي بستر قانوني مناسبي براي اثبات مالكيت يا احقاق حق نياز است. در نتيجه بايد قوانيني وجود داشته باشد كه فضاي امني به اين نوع تجارت بدهد و فضا را مقابل كلاهبرداري ببندد و نيز سيستم هاي بيمه اي به قدري قوي باشد كه اگر فردي توانست خرابكاري يا سوء استفاده كند، ضرر افراد جبران شود.
به عبارتي سازوكارهايي ايجاد شود كه تنها شركت هايي وارد تجارت الكترونيك شوند كه مورد تأييد دولت باشند. وگرنه حس بي اعتمادي مردم به اين نوع تجارت از ميان نمي رود. تاكنون كارهايي در زمينه هاي قانوني انجام شده ولي هنوز وضع به گونه اي نيست كه افراد با اعتماد وارد معاملات شوند.

بازگشت به عصر کسب و کارهای خانگی رموز کار تیمی موفق