آن چه مدارس باید درباره استفاده صحیح از اینترنت آموزش دهند

قرن ۲۱ به سمتى مى رود كه بیشتر مشاغل به دانش و مهارت هاى رایانه اى نیاز خواهند داشت. اتصال مدارس به شبكه اینترنت این امكان را به وجود مى آورد تا كودكان و نوجوانان ما با چنین مهارت هایى آشنا شوند. هنگامى كه آنها كاربردهاى صحیح رایانه و اینترنت را بیاموزند به خودى خود به تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت كمك خواهند كرد.
در صورتى كه مدارس از این امكان به خوبى استفاده كنند، رایانه و اینترنت در نحوه تدریس و ارزشیابى تأثیر مى گذارد و برنامه هاى درسى تا حدودى تغییر مى كند. به این ترتیب دانش آموزان یاد مى گیرند انبوهى از اطلاعات را پردازش كنند و از این اطلاعات براى یادگیرى بیشتر درس ها بهره ببرند. دانش آموزان با استفاده از اینترنت مى توانند با منابع علمى، معلمان و بچه هاى مدارس دیگر ارتباط برقرار كنند. به این ترتیب به تدریج مدارس از حالت معلم محورى و كتاب محورى خارج خواهد شد. چون معلمان مى توانند به جاى این كه تلاش كنند خودشان پاسخ پرسش هاى دانش آموزان را پیدا كنند، از آنها بخواهند خودشان پاسخ پرسش هایشان را در اینترنت پیدا كنند و براى بقیه بچه ها بازگو كنند. بچه ها مى آموزند كه چه اطلاعاتى در اینترنت موثق است و یاد مى گیرند كه تحت تأثیر تبلیغات سوء اینترنت قرار نگیرند و جلوى سوء استفاده هایى كه امروزه به وفور در اینترنت انجام مى شود گرفته مى شود.
همین موارد به میزان زیادى فرهنگ استفاده از اینترنت را تصحیح خواهد كرد. ضمن این كه بچه هاى فقیر هم كه در خانه به رایانه دسترسى ندارند، مى توانند از اینترنت استفاده كنند و رایانه هایى كه در خانه ها حكم وسیله بازى یا تزئین پیدا كرده به تدریج به وسیله كسب اطلاعات تبدیل مى شود. البته مواردى كه ذكر شد فضاى ایده آلى را ترسیم مى كند. این در حالى است كه رسیدن به این فضاى ایده آل و به دنبال آن تصحیح فرهنگ استفاده از اینترنت مستلزم این است كه مشكلات ریشه اى مدارس حل شود. به عبارتى براساس سنت كتاب محورى، معلمان علاوه بر كتاب درسى، بچه ها را به سوى انبوهى از اطلاعات نرانند و از آنها نخواهند كه این اطلاعات را حفظ كنند. بلكه از اینترنت به عنوان وسیله اى براى بهبود فرایند یاددهى و یادگیرى استفاده كنند. به طورى كه بچه ها پردازش اطلاعات و دسته بندى آنها و دسترسى به منابع علمى و فنى را بیاموزند. ضمن این كه لازم است زیرساخت مدارس به نحوى تصحیح شود كه امكان استفاده بچه ها از اینترنت فراهم شود. یكى دیگر از روش هایى كه طرح اتصال مدارس به اینترنت را قرین به موفقیت مى كند و فرهنگ استفاده از اینترنت را هم بهبود مى بخشد، افزایش محتواى سایت هاى فارسى است. از فقر محتوایى سایت هاى فارسى به عنوان یكى از دلایلى كه موجب شده كاربران اینترنتى به چت كردن و استفاده از منابع تصویرى صرف روى بیاورند، یاد مى شود.
مدیر یك سایت اینترنتى كودكان و نوجوانان مى گوید: «متأسفانه فرهنگ بد استفاده از اینترنت در بین مدیران سایت ها و وبلاگ ها نیز وجود دارد. در شرایطى كه دائم گفته مى شود لازم است سایت ها هرچه بیشتر به سمت ارائه اطلاعات به زبان فارسى پیش بروند، شاهدیم كه بسیارى از سایت ها تنها به كپى كردن از روى هم مى پردازند و بسیارى از آنها حتى زحمت این را هم به خود نمى دهند كه به سایت منبع لینك بدهند. چنین فضایى مانع از این مى شود كه سایت ها خودشان به تولید مطلب بپردازند و نتیجه بسیار بد این وضعیت این است كه سایت هاى ایرانى دچار فقر محتوایى مى شوند. در صورتى كه وضع به همین منوال باقى بماند، نه دانش آموزان ایرانى و نه كاربران عادى به منابع اطلاعاتى وسیع به زبان فارسى دسترسى پیدا نخواهند كرد و نمى توانند چندان براى انجام پژوهش هایشان روى اینترنت حساب كنند. به همین دلیل است كه باید به هر نحو ممكن جلوى كار سایت ها و وبلاگ هایى كه مطالب دیگران را بدون اجازه و یا بدون دادن لینك به سایت منبع مورد استفاده قرار مى دهند گرفته شود. وگرنه سایت هاى فارسى به غنى كردن محتوایشان نمى پردازند و كاربران هم از اینترنت استفاده مناسب نمى كنند و در نهایت هیچ كس سود نخواهد كرد».
به این ترتیب وجود سایت هاى غنى از اطلاعات به زبان فارسى است كه به یادگیرى دانش آموزان كمك مى كند و سبب مى شود كه جدیدترین اطلاعات علمى را به دست بیاورند و از اطلاعات مقالات و اطلاعات موجود در اینترنت براى انجام تحقیقات مدرسه بهره گیرند. وگرنه نمى توان امیدوار بود كه دانش آموزان در وقتى كه در منزل هستند از اینترنت استفاده صحیح كنند و فرهنگ استفاده از اینترنت هم آن قدر كه انتظار مى رود بهبود نخواهد یافت.
بسیارى به این دلیل فرهنگ استفاده از اینترنت را در ایران نازل مى دانند كه هم تجربیات و هم پژوهش ها نشان داده كه اكثر كاربران اینترنت جوانان هستند و درصد قابل توجهى از آنها هم بیشتر وقتشان را در اتاق هاى گفت وگو مى گذرانند و یا به اینترنت به چشم وسیله تفریح و سرگرمى نگاه مى كنند. از طرفى به دلیل این كه كشور ما جامعه اى درحال گذار است، با مشكلات این قبیل جوامع روبروست. در نتیجه جوانان بدون اطلاعات لازم از طریق اینترنت با افرادى كه معلوم نیست كه هستند پل ارتباطى مى زنند. بنابراین تا مشكلات اجتماعى حل نشود، سوءاستفاده از اینترنت مرسوم خواهد بود و درصد زیادى از موارد جست وجو در اینترنت نیز موارد غیر اخلاقى خواهد بود. هرچه سایت هاى فارسى زبان نیز ازنظر محتوایى فقیرتر و غیرجذاب باشد، باز هم جست وجوى این موارد بیشتر خواهد بود. در چنین جوى، افراد حرفه اى وب گرد و كارشناسان توصیه مى كنند فرهنگ استفاده از اینترنت ایجاب مى كند كه اسم و فامیل و اطلاعات شخصى خود را به هر كسى ندهید. با كسانى گفت وگو (چت) كنید كه آنها را مى شناسید و اصولاً بیاموزید چت كردن فقط براى سرگرمى نیست و از این طریق مى توانید اطلاعات تخصصى زیادى به دست آورید.
بسیارى از والدین مى گویند كه نوجوانانشان به طور پنهانى و بدون كنترل آنها از اینترنت استفاده مى كنند. البته این واقعیتى است كه بسیارى از والدین ما خودشان هم استفاده از اینترنت را بلد نیستند و یا علاقه اى به آن ندارند. در نتیجه نمى توانند خطرهاى موجود در اینترنت را شناسایى كنند و به بچه ها هشدار دهند و یا بفهمند كه بچه هایشان در كجا سیر مى كنند. اگر والدین تلاش كنند با اینترنت ارتباط برقرار كنند، مى توانند فرزندان شان را به نحوى هدایت كنند كه بهترین استفاده را از اینترنت ببرند. وگرنه نه رها كردن فرزندان و بویژه نوجوانان به حال خود و نه گرفتن امكان استفاده از اینترنت از آنها هیچ یك روش هاى خوبى نیستند. ضمن این كه اینترنت بعضى از افراد را به خود معتاد مى كند كه نتیجه آن انزوا و گوشه گیرى است و شخص دیگر نخواهد توانست با دیگران ارتباط مناسبى برقرار كند. بنابراین استفاده از اینترنت فرهنگ خاصى دارد و خانواده ها باید بپذیرند براى استفاده صحیح از امكانات آن و دور شدن از تبعات منفى اش به آموختن این فرهنگ نیاز دارند.
مزایای استفاده از اینترنت و تلفن های موبایل چند وظیفه ای برای نوجوانان به مراتب بیشتر از خطرات آن است.

این یافته براساس مطالعه بیش از 1000 خانوار كه به صورت تصادفی در انگلستان انتخاب شدند و همچنین مصاحبه منظم و چهره به چهره با بیش از 200 نوجوان و خانواده های آنها بین سال های 2008 و 2011 به دست آمده.

این مطالعه سطح بالای اضطراب والدین را از منحرف شدن اذهان فرزندانشان به خاطر دسترسی به اینترنت و شبكه های اجتماعی منعكس می كرد و همچنین نشان می داد كه برخی از والدین از گرایش فرزندانشان به دستگاه های تلفن همراه چند وظیفه ای سرخورده شده اند. این درحالی است كه از پژوهش های بخش آموزش و پرورش دانشگاه آکسفورد این نتیجه به دست می آید كه دسترسی به اینترنت در خانه مزایای قابل توجهی برای نوجوانان است.

در نوجوانانی که در خانه شان به اینترنت دسترسی ندارند حس قوی محرومیت از آموزش وجود دارد. محققان تخمین می زنند که حدود 10 درصد نوجوانان انگلیس كه در خانه به اینترنت دسترسی ندارند در خانواده های فقیر زندگی می کنند. محققان می گویند که اینترنت فرصت های بیشتری را برای نوجوانان و جوانان برای یادگیری در خانه ایجاد كرده است.
اینترنت امكاناتى دارد كه بسیارى از مردم از آن آگاهى ندارند و یا به چشم غیرممكن به آن نگاه مى كنند. در حالى كه اگر امكان استفاده از مزیت هاى اینترنت جدى گرفته شود، خود به خود فرهنگ استفاده از آن بهبود مى یابد.
مردم مى توانند امور بانكى خود را از طریق اینترنت انجام دهند و قبض هایشان را از این طریق پرداخت كنند. كارهاى ادارى شان را با اینترنت انجام دهند و حتى از طریق اینترنت خرید كنند. مدارك شان را از طریق اینترنت ارسال كنند، فرم ها و تقاضانامه هایشان را به همین روش پر كنند و با اینترنت با جهان خارج نیز تعامل داشته باشند، تجارت كنند و یا از استادان و مشاوران خارجى مشاوره بگیرند. یك دانشجو مى گوید: «تاكنون براى نوشتن پایان نامه ام از چند استاد در كشورهاى استرالیا، كره جنوبى و آمریكا مشاوره گرفته ام. احساس مى كنم به این طریق هم اطلاعات خودم در زمینه موضوع تحقیقم بیشتر مى شود و بعداً به عنوان یك كارشناس خبره خودم را معرفى مى كنم، بلكه مى توانم به پیشبرد علوم در كشورم هم كمك كنم».
البته واقعیت این است كه براى این كه اینترنت جایگاه بسیار سودمندش را در میان عموم مردم پیدا كند، در ابتدا لازم است سازمان هاى دولتى این سودمندى را درك كنند. بانك ها باید اراده این را داشته باشند كه خدمات شان را از طریق اینترنت ارائه كنند، سازمان ها باید به این نتیجه برسند كه با گذاشتن اطلاعات در سایت هایشان و یا دریافت مدارك از طریق اینترنت از میزان مراجعات شان كم خواهد شد و همه به این نتیجه برسند با استفاده از اینترنت از میزان رفت و آمدهاى غیرضرورى و ترافیك و مصرف سوخت اضافى كم خواهد شد.
از طرفى باید به مالكیت معنوى افرادى كه اطلاعات تازه در اینترنت مى گذارند احترام گذاشته شود. وگرنه به جاى این كه شاهد انتشار مقالات پژوهشى و اطلاعات مناسب در اینترنت باشیم، زمینه را براى فعالیت سوءاستفاده كنندگان بیشتر باز مى گذاریم و در صورتى كه اینترنت را جدى نگیریم، فرهنگ استفاده از آن هم هیچگاه بهبود نخواهد یافت.

چرا برخی به سرعت معتاد می شوند و بعضی نه طاعون رقص سال 1518 چه بود؟