رشته کوه های ایران کدامند؟
حدود 55 درصد سطح ایران را كوه فراگرفته و 45 درصد آن را جلگه ها و دشت های پهناور و دریاچه ها و هامون ها (بیابان ها) و نمكزارهای متعدد زیرپوشش قرار داده اند. كوه های ایران به چهار رشته شمالی، زاگرس، مركزی و باختری (شرقی) تقسیم می شوند.
رشته کوه های ایران
رشته شمالی یا البرز كه درازای آن به 950 كیلومتر بالغ می شود و مساحتی معادل 51500 كیلومتر مربع یا حدود سه درصد مساحت كشور را زیر پوشش قرار داده است، بخشی از چین خوردگی های بزرگ آلپ و هیمالیا است. این رشته از استان اردبیل شروع شده و رو به شرق از جنوب دریای خزر می گذرد و در شمال خراسان به كوه های شرقی ایران می پیوندد. بلندترین نقطه ایران یعنی كوه دماوند با بلندی 5671 متر در این رشته جای دارد. كوه های دیگری چون علم كوه (4650 متر)، سیاهلان (4175 متر)، پالون گردن (4375 متر) و شاهوار (3945 متر) نیز در همین رشته قرار دارند.
رشته زاگرس كه عظیم ترین و طولانی ترین رشته كوه های ایران است، از استان آذربایجان غربی آغاز می گردد و پس از عبور از استان های كردستان، همدان، كرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، كهگیلویه و بویراحمد ، بوشهر و فارس و هرمزگان تا شمال تنگه هرمز ادامه می یابد و در آنجا به رشته كوه های مركزی ایران و رشته ارتفاعات مكران می پیوندد. رشته كوه های زاگرس با درازای حدود 1400 كیلومتر و عرض بین 100 تا 300 كیلومتر، مساحتی معادل 323000 كیلومتر مربع یا 20 درصد مساحت كشور را زیر پوشش قرار داده است. بلندترین قله رشته کو های زاگرس، كوه دینار یا دنا نام دارد كه ارتفاع آن به 4409 متر می رسد. از دیگر كوه های بلند كوهستان زاگرس می توان كوه های برده رش (3602 متر)، شاهور (3309 متر)، پرو (3357 متر)، الوند (3580 متر) اشترانكوه (4050 متر)، زردكوه (4225 متر) و كوه فارغان (3267 متر) را نام برد.
رشته كوه های مركزی ایران در امتداد قطر بزرگ ایران یعنی از شمال غربی به سوی جنوب شرقی كشیده شده و استان آذربایجان شرقی را به كوه های سیستان و بلوچستان متصل می کند. طول رشته كوه های مركزی 1460 كیلومتر و عرض آن به طور متوسط 80 كیلومتر است و مساحتی برابر 143000 كیلومتر مربع یا 8.5 درصد مساحت كشور را شامل می شود. كوه هزار با بلندی 4465 متر مرتفع ترین كوه این رشته به شمار می آید و كوه های لاله زار (4351 متر)، جوپار (4135 متر)، پلوار (4233 متر) و شیركوه (4000 متر)، از دیگر كوه های بلند این رشته محسوب می شوند.
كوه های خاوری (شرقی) ایران، رشته كوه های ناپیوسته ای هستند كه از شمال خراسان آغاز می شوند و رو به جنوب تا استان سیستان و بلوچستان یا كوه های مكران ادامه می یابند. كوه تفتان با ارتفاع 3941 متر بلندترین كوه این رشته محسوب می شود و كوه های بزمان (3503 متر)، باقران (2595 متر)، آهنگران (2831 متر)، چهل تن (3013 متر)، بینالود (3211 متر) و هزار مسجد (3040 متر) از دیگر كوه های مهم آن به شمار می روند. علاوه بر رشته كوه های چهارگانه بالا، كوه های دیگری به طور پراكنده در گوشه و كنار كشور وجود دارد كه عمده ترین آنها رشته كوه های نسبتاً مرتفعی هستند كه دشت كویر را از كویر لوت جدا می کنند. كوه نای بند با ارتفاع 3009 متر بلندترین قله این گروه به حساب می آید. حدفاصل میان رشته كوه های شمالی یا البرز و رشته مركزی و كوه های خاوری را بیابان های پهناوری به نام دشت كویر و كویر لوت فراگرفته و بیابان های دیگری چون چون هامون جزموریان و كویر ابركوه و غیره در حدفاصل میان رشته های دیگر جای گرفته اند. علاوه بر دشت ها و بیابان های مزبور، جلگه های دیگری مانند دشت ساحلی استان بوشهر، دشت خوزستان، دشت ساحلی دریای خزر و دشت مغان نیز وجود دارند كه شباهتی با دشت ها و نمكزارهای درونبومی ایران ندارند و از آبرفت رودخانه های متعددی كه در آن نواحی جریان دارند به وجود آمده اند.